Sarı kantaron (Hypericum perforatum) bitkisi, Anadolu’da yetişen tıbbi aromatik bitkiler arasında halk arasında yaygın bir şekilde bilinen ve kullanılan bitkilerden biridir.

Ülkemizde, sarı kantaron dışında; binbirdelikotu ve kuzukıran olarak da isimlendirilebilmektedir. Sarı kantaron bitkisi ingilizce “St. John's Wort” adıyla isimlendirilir ve tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılır. İçeriği oldukça zengindir. İçeriğinde; organik asitler, uçucu yağlar, flavonoitler, tanenler, proksiyanidinler  naftodiantronlar, floroglusinol türevi doğal etken maddeleri bulunur. 

Sarı kantaron bitkisi; doğrudan bitki, ekstre ve yağ olarak kullanılabilir. Sarı kantaron yağı Anadolu’da doğrudan yara ve yanıklar için halk arasında yaygın bir şekilde kullanılır. Kantaron yağı doğrudan yağ olarak kullanılabildiği gibi krem, merhem gibi cilt üzerine uygulanan doğal cilt bakım ürünleri içeriğine de girmektedir.


Sarı Kantaron Yağı Nedir? 

Sarı kantaron yağı bitkinin çiçeği ile doğal yağların karıştırılması neticesinde bitki içeriğindeki yararlı maddelerin yağ ortamına geçirilmesi ile elde edilen doğal bitkisel bir yağdır.

Sarı kantaron yağı üretilirken bitki taze halde kullanıldığında daha canlı kırmızı bir renk elde edilir. Üretiminde kullanılan yağa göre etkisi ve etkinliği değişebilmektedir. Yoğun yağ asitlerine sahip zeytinyağı ile üretilmiş kantaron yağının özellikle cilt uygulamaları açısından daha faydalı olduğu bilinmektedir. 


Sarı Kantaron Yağı Nasıl Yapılır?

Sarı kantaron yağı faydaları, halkımız tarafından oldukça iyi bilinir. Bu yüzden Anadolu’da halkımız evlerinde gerektiğinde kullanılmak üzere sarı kantaron yağı bulundurur. Kantaron yağı ülkemizde bu ihtiyaçtan ötürü geniş bir pazara sahiptir ve birçok farklı firma tarafından üretilerek piyasaya arz edilmiştir. Anadolu’da sarı kantaron bitkisinin yaygınca yetiştiği bölgelerde kantaron yağı evlerde amatörce üretilmektedir. 

Kantaron yağı yapımı aşağıdaki adımlardan oluşur.

  • Sarı kantaron yağının yapımı esnasında öncelikle taze veya kurutulmuş sarı kantaron çiçeği kullanılır.
  • Çiçekler öğütülüp 1 kısım çiçek 2,5 kısım zeytinyağı (farklı bölgelerde faklı yağlar kullanılabilmektedir. Ör: pamuk yağı) ile karıştırılır.
  • Yaklaşık olarak 1 ay her gün düzenli çalkalanır ve doğrudan güneş ışığına maruz bırakılır.
  • Fotokimyasal reaksiyonlar ile olgunlaşan içerik süzülerek ambalajlanır.

Sarı kantaron yağı içerik açısından oldukça zengindir. İçeriğinde; hiperisin ve hiperforin başta olmak üzere birçok antioksidan, biyoflavonoid vb. maddeler bulunur.


                                              sarı kantoran yağı içeren besinler


Sarı Kantaron Yağı Cilde Faydaları Nelerdir?

Sarı kantaron bitkisi tüm dünya halkları tarafından geleneksel olarak yaygın kullanılması yanı sıra bilimsel çalışmalarla etkinliği ortaya konulmuş ve yayınlanmış onlarca klinik durum mevcuttur. Sarı kantaron bitkisinden elde edilen bu özel ve tamamen doğal sarı kantaron yağının cilde faydaları saymakla bitmez. Sarı kantaron yağı faydaları açısından bilimsel kaynaklardan incelendiğinde, özellikle cilde faydaları aşağıya sıralanmıştır (1,2,3,4,5,6,7): 

  • Yara, çatlak ve yanık durumlarında, 
  • Uçuk lezyonlarının iz kalmadan düzeltilmesinde, 
  • Egzama, sedef ve dermatit vb. problemlerde, 
  • Cilt lekeleri ve scar lekelerinin giderilmesinde, 
  • Cildi nemlendirmek ve yumuşatmak için, 
  • Anti-aging olarak yaşlanma belirtilerinin önlenmesinde ve geciktirilmesinde kullanılmaktadır.


Kantaron yağının cilde faydaları konusunda ayrıntılı bilgi için https://www.phytocenter.com.tr/blog/sari-kantaron-yagi-cilde-faydalari-nelerdir sayfasını ziyaret ediniz.


Sarı Kantaron Yağı Cilt Lekelerine İyi Gelir Mi?

Sarı kantaron yağının cilde faydaları incelendiğinde; en çarpıcı etkilerden birinin cildi yatıştırıcı, aşırılıkları giderici etkiye sahip olduğu görülecektir. Bu etki aynı zamanda cilt renklenmelerinin (cilt lekelerinin) oluşumu ile de ilişkilidir.

Güneş ışınları (özellikle UV ışınlar), kullanılan ilaçlar, hamilelik gibi fizyolojik ve hormonsal kaynaklı değişimler, cilt pigmentlerini etkileyerek lekelenmelere neden olur.

Bu tür lekelerin önlenmesi ve giderilmesinde sarı kantaron yağı, cilt ve pigmentasyon üzerine yatıştırıcı ve dengeleyici etkisi ile devreye girer. Özellikle cerrahi girişimler ve ergenlik döneminde ve/veya sonrasında gelişen geniş alanlara yayılmış akne (sivilce) izlerinin (skarlarının) giderilmesinde de aynı özellikleri ile kullanılmaktadır (2).

Kantaron yağı, cerrahi girişimler sonucu oluşan skar ve sivilce izi dışında da düzgün bir şekilde iyileşmemiş ve cilt üzerinde yara izi oluşturmuş problemlerin giderilmesinde kullanılabilir. Kantaron yağı taşıyıcısı olarak kullanılan zeytinyağı ve içerdiği antioksidan özellikli flavanoidlerle birlikte değerlendirildiğinde; sertleşmiş ve yapısı değişmiş bir cilt dokusu olan skar dokusunu nemlendirir, yumuşatır, yeniler ve flavonidlerden kaynaklı etkilerle skar dokusu ve cilt üzerinde olumlu yönde cildi normalize edici bir formasyon yapar.

Sarı kantaron yağı içerik ve fonksiyonel özellikleri ile değerlendirildiğinde; nemlendirici, çatlakları önleyici/giderici, yumuşatıcı, anti-aging özellikleriyle kırışıklık önleyici, cilt yenileyici kısacası yaşlanma karşıtı doğal kremlerin içeriği için ideal bir hammaddedir.

Yukarıda sıralanan tüm bu üstün özelliklerinin yanında; içeriğinde bulunan doğal kimyasalların güneş ışığı ile etkileşime girmesinden dolayı kantaron yağı kullanılırken, dikkat edilmeli ve kullanıldıktan sonra doğrudan güneş ışığına çıkılmamalıdır.


Sarı Kantaron Yağı Nasıl Kullanılır?

Sarı kantaron yağı kullanımı, uygulanacak yüzey ve amaca  bağlı olarak değişkenlik gösterir. Sarı kantaron yağı içeren ürünler tasarlanır ve üretilirken kullanım amacı ve uygulanacak bölgenin özellikleri birlikte değerlendirilmelidir. Örneğin; saç dökülmesini engelleyici olarak kullanılacaksa doğrudan kantaron yağının kendisinin kullanılması saç üzerinde kalıcılık, saçlara yayılım ve ürünün saç içine nüfuz edebilmesi açılarından önemlidir.

Hassas ve yağlı ciltlere uygulanacaksa daha az yağ içeren krem formülasyonları şeklinde uygulanabilir. Cilt bütünlüğünün bozulduğu çatlak vb. durumlarda ise daha yağlı ve kalıcı olması için merhem formülasyonlarının içeriğinde kantaron yağı kullanılabilir. Ayrıca dudak kurumaları ve çatlamalarını önlemek ve/veya gidermek amacıyla dudak balmlarının içeriğinde kullanılmaktadır.


Kaynaklar;

  1. Serhan Yalçın et al, Suruç İlçesindeki (Şanlıurfa-Türkiye) Aktarlarda Satılan Şifalı Bitkiler, International Journal of Nature and Life Sciences Vol. 5(1), June 2021, pp. 40-51
  2. Sareh Samadi et al, The Effect of Hypericum perforatum on the Wound Healing and Scar of Cesarean, The Journal of Alternative and Complementary MedicineVol. 16, No. 1
  3. Süntar, Ipek Peşin, et al. "Investigations on the in vivo wound healing potential of Hypericum perforatum L." Journal of ethnopharmacology 127.2 (2010): 468-477.
  4. Ghasemi Pirbalouti, Abdollah, et al. "Chemical composition and bioactivity of essential oils of Hypericum helianthemoides. Hypericum perforatum and Hypericum scabrum." Pharmaceutical biology 52.2 (2014): 175-181.
  5. Wölfle, Ute, Günter Seelinger, and Christoph M. Schempp. "Topical application of St. Johnʼs wort (Hypericum perforatum)." Planta medica 80.02/03 (2014): 109-120.
  6. Asgarpanah, Jinous. "Phytochemistry, pharmacology and medicinal properties of Hypericum perforatum L." African Journal of Pharmacy and Pharmacology 6.19 (2012): 1387-1394.
  7. Tanrıkulu, N. (2021). Ege yöresinde yetişen bazı önemli tıbbi bitkilerin kadim tıpta, halk tıbbında ve bugünkü araştırmalardaki yerinin karşılaştırmalı incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.