Gıda Takviyeleri
Gıda takviyeleri; tüm dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde (Amerika, Kanada, İngiltere ve Avrupa Birliği ülkeleri vb.) yaygın bir şekilde tüketilen ürünlerdir. Bu ürünlerin, üzerinde yer alan etiketlerden anlaşılabileceği üzere kullanım alanları ve kullanım şekilleri ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir.
Ülkemizin tabi olduğu gıda takviyeleri ile ilgili mevzuat gereği; Bu ürünlerin etiketlerine kullanım amacını ifade eden hiçbir bilgi yazılamaz.
Bununla birlikte gelişmiş ülkelerde; Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde gıda takviyesi olarak kabul edilen ürünlerin ne amaçla kullanılabileceğine dair bilgilendirmeler mevcuttur.
Amerika’da ilgili mevzuat ürün etiketine bağışıklık destekleyici, antioksidan desteği, uyku desteği gibi ifadeler yazılmasına müsade etmektedir. Ülkemizde ise tüketici ancak kullandığı ürünün içeriğine bakarak, içeriği araştırarak veya tavsiye yoluyla doğru ürüne ulaşma imkanına sahiptir.
Avrupa’da eğitim düzeyi ve ekonomik gelir arttıkça bu ürünlerin kullanımı o kadar yaygınlaşmıştır ki bu talep ülkelerin sağlık sisteminde yerini almıştır. Bazı ülkelerde bitkisel karışımlar, besin takviyesi veya takviye edici gıda olarak tanımlanan ürünler, reçete edilebilmekte ve geri ödeme sistemlerine dahil edilebilmektedir.
Gıda Takviyesi Nedir? Ne İşe Yarar?
Gıda takviyesi; bireylerin gıda ürünlerinden eksik veya yetersiz aldığı besinleri telafi etmek maksadı ile kullandığı ek ürünlerdir. Bu ürünler bitkisel (zencefil, zedeçal vb.), hayvansal (omega 3, aminoasitler vb.) ve mineral (çinko demir vb.) kaynaklı olabilir.
Gıda takviyeleri, kişinin gereksinim duyduğu alana uygun olarak veya sağlık profesyonellerinin tavsiyeleri üzerine kullanılmalıdır. Ağır spor yapan kişiler, eforları ile birlikte kas kitlelerini takviye etmek için protein tozları kullanırlar. Vegan ve vejetaryen hayat şeklini belirleyenler ise beslenme yoluyla gideremedikleri besin (Omega-3 ve B12 vb.) eksikliklerini, takviye gıdalar ile tamamlamayı tercih edebilirler.
Gıda Takviyesi İlaç Mıdır?
Gıda takviyesi ilaç değildir. İlaçların yerine kullanılmaları önerilmez. Bu ürünler, eksikliği hissedilen veya yerine konulması istenilen besinlerin beslenme alışkanlıklarından bağımsız olarak vücuda alınmasına olanak sağlar. Bu ürünler, besinlerin daha konsantre bir şekilde vücudumuza alınmasını olanaklı hale getirirler.
Gıda Takviyesi Kimler Almalı?
Gıda takviyeleri kullanımına ihtiyaç duyan ve fizyolojik durumu itibari ile herhangi bir kısıtlaması bulunmayan (bazı ürünler çocuklar tarafından kullanılamaz, hamilelik vb.) herkes tarafından kullanabilir. Ama özellikle beslenme problemleri ve beslenme tercihlerinden dolayı yeterli miktarda ve çeşitlilikte besinleri alamayan bireyler oluşan gıda eksikliğini gıda takviyesi alarak yerine koyabilirler.
Gıda Takviyesi Hangi Durumlarda Alınmalı?
Çeşitli problemlerden dolayı bireyler gıda takviyeleri kullanmak durumunda kalabilirler. Bu durumlara örnekler aşağıda sıralanmıştır:
- 50 yaş üzeri insanlar,
- Hamile veya hamile kalmaya çalışanlar,
- İştahı zayıf veya besleyici gıda almakta zorlananlar,
- Sindirim sistemini etkileyen tıbbi bir rahatsızlığı (safra kesesi, karaciğer, bağırsak veya pankreas hastalığı gibi) bulunanlar,
- Vücudun besin sindirimini etkileyen sindirim sistemi ameliyatı olanlar,
- Vegan ve vejeteryan beslenmeden dolayı; et, balık ve süt gibi hayvansal grup gıdaları tüketmeyenler.
Gıda takviyeleri yukarıda sıralanan durumlar dışında da kullanılır. İnsanlar kendilerini daha enerjik hissetmek, hayat konforlarını arttırmak ve gelecekte doğru beslenememe kaynaklı oluşabilecek problemleri önleyebilmek veya geciktirebilmek maksadıyla besin takviyesi kullanım yolunu seçebilirler.
En İyi Takviye Edici Gıda Hangisidir?
“En iyi takviye edici gıda” tabiri yanlış bir tanımlama olabilir. En iyi takviye edici gıda kişilerin ihtiyaç ve beslenme alışkanlıklarına göre değişebilir. Burada tüketiciler tarafından kendi ihtiyaçlarına paralel olarak bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken konular şunlardır;
- Gıda takviyesinin imalatında kullanılan hammadde kalitesi,
- Hammadde olarak kulanılan içeriğin hangi ülkelerde ve hangi standartlarda üretilildiği,
- Hammadde içeriğinin hangi kalite sertifikalarına (helal, kosher vb.) sahip olduğu,
- Besin takviyesi üreten şirketlerin hangi kalite belgelerine (GMP, ISO vb.) sahip oldukları,
- Üretimde kullanılan kapsülün kökeninin (Bitkisel, Hayvansal vb.) ne olduğu, nedir?
Gıda Takviyesinin Doğal Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Gıda takviyesi ürün içerik bilgileri incelenerek hammaddeler konusunda bilgi elde edebiliriz. Doğrudan bitkinin kendisinin kullanıldığı takviyeler, doğal takviyeler için örnek verilebilir. Hayvansal ürün olarak taze ve liyofilize arı sütünün kullanıldığı gıda takviyeleri de doğal gıda takviyelerine örnek olarak verilebilir.
Gıda Takviyesi Yan Etkileri Nelerdir?
Gıda takviyeleri, genel olarak kullanım şekli ve miktarlarına dikkat edildiği takdirde bir yan etki oluşturmazlar. Bazı gıda takviyelerinin kullanımı esnasında dikkatli olunmalıdır. Yağda çözünen vitaminler (A,D,E ve K vitaminleri) kullanılırken sağlık profesyonellerinden bilgi alınmalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde kan değerleri incelenmelidir. Bu grup vitaminler vücutta aşırı birikim sonrasında istenmeyen etkilere neden olabilir.
Takviye edici gıda ürünlerinde, yaygın bir şekilde kullanılan arı ürünleri (arı sütü, propolis vb.) bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle gıda takviyesi ürünün içeriği dikkatle incelenmeli ve tüketicide alerjen özellik gösterebilecek bir içerik varsa ürün kesinlikle kullanılmamalıdır.
Uzm. Ecz. Ziya ÇIRAK
