İnsan vücudunun hayatını sağlıklı bir şekilde geçirmesi için yeterli düzeyde protein, vitamin, mineraller ve sağlıklı yağlar gibi bir çok besine ihtiyaç duyar. Bu bileşenlerin hepsi vücudumuz için önemli olduğundan yeterli miktarda alınmadığında çeşitli sağlık sorunları yaşanabilir. 

Vitamin ve minerallerin en önemlilerinden biri de omega 3 yağ asitleridir. Omega 3, vücudun kendi kendine üretemediği çoklu yağ asitlerinden biridir. Uzun süre Omega 3 eksikliği yaşanması çeşitli rahatsızlıkları da beraberinde getirir. Bu kapsamda yapılması gereken vücudun ortaya koyduğu Omega 3 eksikliği belirtileri takip etmek ve geç kalmadan gerekli tedbiri almaktır.

Peki Omega 3 eksikliği belirtilerini nelerdir? Bu eksiklik hangi rahatsızlara neden olabilir? Ve birçok merak edilen sorunun cevabını yazımızda sizin için özetledik. 

Omega 3 Eksikliği Nedir?

Omega-3, aslında doğada yaygın olarak bulunan yağ asitlerinden biridir. İnsan metabolizması için de oldukça önemli bir yağ asididir. Soğuk denizlerde yaşayan balıklarda bolca bulunduğu için balık yağı olarak da adlandırılır. Düzenli balık yağı kullanıldığında vücuttaki Omega 3 eksikliği de giderilmiş olur. 

Balık yağı türevleri yüksek oranda Omega-3 içerir. Özellikle gelişme çağındaki çocukların balık yağı eksikliği yaşamaması için düzenli şekilde takviye edicileri kullanmaları uzmanlar tarafından tavsiye edilir. Omega 3, ayrıca hücrenin yapı taşlarından olan zarın da önemli bir parçasıdır. 

Omega 3  vücut tarafından üretilemediği ve depolanamadığı için düzenli olarak dışarıdan alınması gerekir. Eğer düzenli şekilde Omega 3 içeren balık, yağlı tohumlar ve bazı sebzeleri tüketmiyorsanız vücutta bu bileşenlerin eksikliğine dair belirtileri rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz.

Omega 3 Eksikliği Nasıl Ortaya Çıkar?

İnsan vücudu muazzam bir sistemler bütünüdür. Bu sistemler içinde rolü olan binlerce maddeden birkaçının ya da birinin eksikliği bile yaşam kalitesini düşürmeye yeter. Bu maddelerden biri de Omega 3’tür. 

Omega 3 eksikliğinin en önemli nedeni vücutta üretilmemesi ve depolanamamasıdır. O yüzden düzenli şekilde takviye besinler alınması gerekir. Fakat balık yağı ve benzeri değerleri içeren besinleri tüketmek beslenme kültürünüzün bir parçası değilse Omega 3 eksikliği yaşayabilirsiniz. 

Omega 3 eksikliği birçok kişide görülen bir durumdur. Beslenme programınıza Omega 3 içeren besinler ekleseniz bile bazen yeterli gelmeyebilir. Böyle durumlarda dışarıdan Omega 3 takviyesi almak gerekebilir. 

Omega 3 Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Omega 3, vücudumuzdaki birçok sistemin çalışmasında doğrudan ya da dolaylı olarak görev alır. Vücudumuzda omega 3 eksikliği olduğunda aslında bünyemiz bu konu da  bazı ipuçları vermeye başlar. 

1. Cilt Kuruluğu ve Cildin Tahriş Olması

Eksiklik belirtilerinden ilki ciltte gözlemlenir. Cilt daha fazla kurumaya başlar ve hassaslaşır. Bazı cilt tiplerinde ise akne artışı olarak kendini gösterir. Çünkü omega 3 yağ asitleri cildin nem düzeyini arttırır, cildi iyileştirir ve cildi dış etkilere karşı korur. 

Yapılan bazı araştırmalarda düzenli olarak omega 3 verilen kişilerin ciltlerinde iyileşmeler görüldüğü saptanmıştır. Ayrıca uzmanlar bu bileşenin yüzdeki nem oranı %40’a kadar artabildiği söylemektedir. Omega 3 eksikliğinde yeterince nemlenmeyen ve kuru kalan cilt çabuk kırışır ve olumsuz dış koşullardan daha fazla etkilenir.

2. Depresyon 

Omega 3 yağları, beyin için gerekli bileşenlerden biridir. Omega 3, nöroprotektif ve antienflamatuar etkilere sahip olduğu için eksikliğinde depresif belirtiler, halsizlik, bir şey yapmayı istememe, aktivite isteğinde azalma gibi durumlar ortaya çıkabilir. Omega 3 eksikliği depresyonun biyolojik nedenlerinden biri sayılabilir.. 

3. Göz Kuruluğu

Omega 3 yağları, gözyaşı üretiminde rol alan bir bileşendir. Yetersizliğinde gözyaşının buharlaşması ve yetersiz sıvı oluşumu meydana gelir.

4. Saçlarda Dökülme ve Kuruluk

Saç dökülmesi ve kuruluğun en önemli nedenlerinden biri ciltteki nem oranın azalmasıdır. Eğer Omega 3 açısından zengin besinler yeterince tüketilmiyorsa ciltteki nem oranı azalır. Derideki kurulukla beraber saçlar da olumsuz etkilenir. Kuru kalan kafa derisi, saçların sağlığını da olumsuz açıdan etkiler. 

Omega 3 eksikliği hangi hastalıklara yol açar

5. Eklem ve Kaslarda Ağrılar

Sık sık eklemlerinizde ve kaslarınızda sebepsiz ağrılar hissediyorsanız, Omega 3 seviyenizi kontrol ettirmenizde faydalı olacaktır.

6. Mental Sorunlar

İnsan beyninin sağlıklı bir şekilde çalışması için omega 3 gibi yağların önemi büyüktür. Omega 3 yetersizliğinde odaklanamama, dikkat dağınıklığı, kavrama becerisinin azalması gibi belirtiler açığa çıkar. Özellikle okul dönemindeki çocukların öğrenmeyle ilgili sorunlarının altında Omega 3 eksikliği olabilir. Omega 3 kullanımı ve düzenli takviye edici gıda yardımıyla bu sorunlar azalabilir. 

7. Enflamasyon

Enflamasyon, vücudumuzun enfeksiyonlara karşı gösterdiği doğal bir tepkidir. Bu yüzden sağlığımız açısından da oldukça önemlidir. Omega 3 yağ asitleri anti-inflamatuar bir etkiye sahip olduğu için oluşacak iltihaplanmaların oluşumunu engellemeye ve gelişmiş enfeksiyonları ise iyileştirmeye yardımcı olur.

Omega 3 Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Omega-3 yağ asidi eksiklikleri, müteakip bozukluklar dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere çok çeşitli nöropsikiyatrik bozukluklarla ilişkilidir: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), nörogelişimsel bozukluklar, disleksi ve otizm, depresyon, saldırganlık ve bunama.(1)

Omega 3 yağ asitleri, hücre zarının yapısında önemli rol oynar. Hücre zarı içindeki reseptörlerin işleyişini direkt etkiler. Aynı zamanda vücut için enerji de sağlar. Bu yüzden omega 3 eksikliğinin bazı hastalıkları direkt, diğer hastalıkları ise dolaylı olarak etkilediği düşünülmektedir. Omega 3 eksikliğinde ortaya çıkan sağlık sorunlarını ya da hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Kalp damar rahatsızlıkları
  • Çocuklarda büyüme geriliği
  • Pıhtılaşma bozuklukları
  • Göz ile ilgili hastalıklar
  • Eklem ve kas iltihapları
  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması
  • Zihinsel süreçlerin yavaşlaması
  • Yaşlılarda demans
  • Psikolojik rahatsızlıklar 

Geçmiş çalışmalara ait bir meta-analiz; şizofreni hastalarının eritrosit zarlarında bir PUFA (Çoklu Doymamış Yağ Asidi)  eksikliği olduğunu göstermiştir. Ayrıca, şizofreni hastalarının ölüm sonrası analizleri, bu hastaların beyin hücrelerinin sağlıklı kontrollere göre daha düşük seviyelerde DHA ve EPA içerdiğini göstermiştir.(2)

Omega 3 Eksikliği Testi Nasıl Yapılır? Tanısı Nasıl Konur?

Omega 3 eksikliği bazı belirtilerle kendini gösterse de kesin ve net bir sonuca ulaşmak için ölçüm testi kullanılır. Bu testin adı, Omega 3 indeks testidir. Çeşitli merkezlerde diyetisyenler ve doktorlar tarafından uygulanır. 

Omega 3 testi nasıl yapılır, test yapan doktor

Hastadan alınan basit bir kan örneği ile hastanın vücudundaki kırmızı kan hücrelerinde bulunan Omega 3 yağ miktarı ölçülür. Sağlıklı bireylerde olması gereken oran %8 ve üzeridir. Omega 3 eksikliği testi aynı zamanda kalp hastalığı riskinin de belirlenmesinde fikir veren bir testtir. 

Eğer ortaya çıkan sonuç olması gerekenin altında ise omega 3 eksikliği belirtileri söz konusudur. Eksikliğin oranına göre, omega 3 açısından zengin bir beslenme planı ve gerekirse dışardan omega 3 takviyesi alınması önerilir. Alınması gereken günlük doz miktarı hesaplanarak bireyler yönlendirilir. 

Omega 3 Eksikliği Nasıl Giderilir?

Omega 3 eksikliği belirtileri görüldükten sonra mutlaka bir doktora danışılmalıdır. Omega 3 vücutta üretilip depolanamadığı için dışarıdan takviye şeklinde alınmalıdır. Meydana gelebilecek rahatsızlıkların önüne geçmek için beslenme programının içine omega 3 açısından zengin balık, yağlı tohumlar, avokado, ceviz ve semizotu gibi besinler eklenmelidir.

Ayrıca bebekler, çocuklar ve yetişkinlerin ihtiyaçlarına göre farklı doz miktarlarında ve farklı formlarda üretilen omega 3 takviyeleri de kullanılabilinir. Bu takviyelerin bazıları sadece omega 3 içerir. Bazıları ise D vitamini ile birlikte üretilmektedir.


Omega-3 Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular


Omega 3 Kan Tahlilinde Çıkar Mı?

Omega 3 seviyese rutin olarak yapılan kan testlerinde çıkmaz. Omega 3 eksikliği, indeks ölçümü adı verilen kan testi ile kolayca tespit edilebilir.

Omega 3 Eksikliği Kilo Aldırır Mı?

Omega 3 eksikliği belirtileri arasında kilo alımı yer almaz. Fakat omega 3 eksikliğinde ortaya çıkan uyku sorunları ve halsizlik gibi belirtiler, bireylerin kilo almasını kolaylaştırabilir. 

Omega-3 Eksik Olduğunu Nasıl Anlarız?

Omega 3 eksikliği bazı belirtilerle kendini gösterir. Bunlar cilt ve saç sorunları, depresyona yatkınlık, uyku sorunları gibi belli başlı sorunların altında toplanabilir. Bu belirtiler bir fikir verse de kesin sonuca ulaşmak adına omega 3 eksikliği testinin yapılması gerekir.

Omega-3 Alınmazsa Ne Olur?

Omega 3 vücudumuzdaki birçok sistemin çalışmasında etkili olan bir yağ asididir. Vücuda yeterli düzeyde alınmadığı takdirde birçok sağlık sorunu ortaya çıkabilir.  Kalp sağlığından ruh sağlığına ve bağışıklık sisteminin korunmasına kadar devam eden birçok noktada Omega 3 yağlarının etkisi oldukça fazladır. 

Omega-3 Her Gün Kullanılır Mı?

Sağlık uzmanları günlük alınması gereken omega-3 miktarı konusunda bir beyanda bulunmamışlardır. Fakat Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yetişkinlerin günde 250-500 mg seviyesinde almasını tavsiye etmiştir. Günlük olarak kullanılabilir.

Omega-3 Hangi Vitaminle Alınmalı?

Omega 3 ile birlikte D vitaminin de beraber alınması sağlığın korunmasında oldukça etkili olur.

Kimler Omega 3 Kimler Kullanamaz?

Omega 3 her yaştan bireylerin rahatlıkla kullanabileceği bir yağ asididir. Fakat balık alerjisi olanlar, kan sulandırıcı ilaç kullananlar ve bünyesi hassas kişiler tarafından doktor kontrolünde kullanılmalıdır. 


Kaynaklar;

1. https://rnd.edpsciences.org/articles/rnd/pdf/2005/01/r5101.pdf